Kardiyojenik şok: Nedenleri ve belirtileri nelerdir + Tedavi

Kardiyojenik şok, bazı kardiyovasküler hastalıkların ciddi bir komplikasyonudur. Modern zamanlar ve etkili tedavi sayesinde çok sık görülmez. Ancak tedavi ihmal edilir veya gecikirse ölümle sonuçlanabilir.

Kardiyojenik şok nedir ve şok kelimesi aslında ne anlama gelir?

Şok kelimesi tıbbi açıdan ne anlama gelir?

Şok.

Çoğu durumda, bu kelimeyi çeşitli psikolojik tepkileri tanımlamak için kullanırız. Örneğin, stresli veya şaşırtıcı.

Tıbbi olarak ise tamamen farklı bir anlamı vardır.

Şokun tanımları çeşitlidir:

Şok, doku ve organlara giden kan akışının bozulduğu, yaşamı tehdit eden bir durumdur. Zamanında tedavi edilmezse, organlar (işlevleri) ve organ sistemleri yavaş yavaş bozulur. Beyin, kalp, akciğerler veya böbrekler gibi hayati organları etkiler.

Ya da...

Şok, vücudun oksijen veya besin ihtiyacı ile temini arasında bir uyumsuzluktur.

Ama aynı zamanda...

Şok, doku ve organlara kan akışının azalmasına neden olan mikrosirkülasyon ve makrosirkülasyondaki akut (ani) veya hatta subakut bir değişikliktir. Hücrelerde yeterli oksijen yoktur (bu durum hipoksi olarak adlandırılır) ve metabolizmanın toksik ürünleri birikir.

Bu durum hücrelerin, organların ve tüm organ sistemlerinin işlevlerinin bozulmasına kadar ilerler. Zamanında tedavi edilmezse beyin, kalp, akciğerler veya böbrekler ve karaciğer gibi organlarda geri dönüşü olmayan (irreversible) hasarlar meydana gelir.

Şok neden oluşur? Şokun nedenleri çok çeşitli olabilir. Örneğin büyük dış kanamalar, iç kanamalar, kırıklar, sindirim sistemi hastalıkları, uzun süreli ishal, kusma ve dehidrasyonun yanı sıra kalp krizi ve alerjik reaksiyonlar.

Şok, tetikleyici nedene göre daha da alt bölümlere ayrılır.

Tabloda şokun nedene göre dağılımı gösterilmektedir

Şok aşamaları

Şokun çeşitli evreleri vardır. Hemen ölümcül bir şekilde ortaya çıkmaz. Ancak hızlı ve etkili tedavi, geri dönüşü olmayan kısmına ilerlemesini önleyecektir. Kompansasyon evresini, dekompansasyon evresini ve geri dönüşü olmayan evreyi biliyoruz.

Tablodaki şok evreleri

Şokun belirtileri nelerdir?

Şok, insan vücudunun çeşitli bölgelerinde kendini gösterir. Değişiklikler yavaş yavaş meydana gelir. Tedavi edilmezse, çoklu organ yetmezliği (çoklu organ disfonksiyon sendromu olarak da bilinir) meydana gelir. Sonunda, etkilenen kişi ölebilir.

Şokta neleri gözlemleyebiliriz:

• Solunum ve akciğerler
  • solunumun hızlanması (taşipne)
  • akciğerlere giden kan akışının azalması, akciğer hasarına yol açması, akciğerleri solunum yetmezliğine sokması
• kalp ve kardiyovasküler sistem
  • kalp atış hızının artması (taşikardi)
  • sığ olan hızlı bir nabız
  • ipliksi bir nabız, nabzın palpe edilmesi zor ve palpe edildiğinde zayıf olması
  • hissedilmeyen bir nabza
  • kalbe kan gitmemesi nedeniyle aritmilerin gelişmesi
  • düşük kan basıncı
  • sonradan ölçülemeyen kan basıncı
• cilt değişiklikleri
  • solgunluk
  • siyanoz (parmakların, dudakların, burnun, kulakların, ağız mukozasının derisinin mavi renk alması)
  • artan terleme
  • soğuk ter
  • soğuk ekstremiteler
  • soğuk cilt
• nöropsi̇ki̇yatri̇k deği̇şi̇kli̇kler ve beyi̇n
  • huzursuzluk
  • Karışıklık
  • ölüm korkusu
  • ilgisizlik
  • uyuşukluk (somnolans)
  • bilinç bozukluğu, bilinç kaybı - koma
  • anemiye bağlı olarak serebral enfarktüs, yani inme gelişebilir
• böbrekler - kan akışının azalması nedeniyle oluşur:
  • idrar üretiminde azalma (oligüri)
  • idrara çıkmanın durması, idrar üretimi (anüri)
  • renal iskemi 90 dakikadan fazla sürerse böbrekler iflas eder (şok böbrek)
• karaciğer - kan akışında ve işlevinde azalma
  • zehirli maddelerin kana sızması
  • ikter (ciltte sarı renk değişikliği ve göz aklarında sarı renk) oluşabilir

Şok önleyici tedbirler veya şok önleyici pozisyon (sırtüstü pozisyonda alt ekstremitelerin matın yaklaşık 30 cm üzerine kadar yükseltilmesi) gibi terimlere kulaktan dolma bilgilerle aşina olabiliriz. Ancak şok tedavisi karmaşık, kapsamlı ve tetikleyici nedene bağlıdır.

Tedavinin zamanında ve geciktirilmeden uygulanması çok önemlidir. Aksi takdirde şok geri dönüşü olmayan bir aşamaya ilerler ve bunu ölüm takip eder.

Kardiyojenik şok...

Kardiyojenik şok şu şekilde tanımlanır:

Kalp debisinin azalmasına bağlı olarak dokulara, organlara ve organ sistemlerine giden kan akışının kritik derecede azalması durumudur.

Kanamada olduğu gibi dolaşımdaki kan hacminde bir azalma mevcut değildir.

Kalp bir pompa olarak başarısız olur.

Kardiyojenik şokun değerlendirilmesinde kriterler kullanılır:

1. sistolik kan basıncının en az 30 dakika boyunca 90 mmHg'nin altında olması
   • veya 90 mmHg'den daha yüksek bir sonuç değeri için vazokonstriktörlerin (vazopressörler) kullanılması gerekir
2. sol ventrikülün arkasındaki kan stazı ilişkilidir
   • akciğerlerde kan basıncı yükselir
   • akciğer ödemi riski
3. Aşağıdaki belirtilerden en az biri mevcut olduğunda doku ve organlara kan akışının azalması:
   • soğuk ve terli cilt
   • oligüri, idrar üretiminde azalma
   • ruhsal değişim
   • artan laktat - metabolik bir ürün

Akut MI vakalarının yaklaşık %4-9'unda görülür. İlk 4 saatte mortalite %20-35 olarak bildirilmektedir. Daha sonra risk %40-60'a çıkmaktadır. Aritmi %80'in üzerinde olduğunda tedavinin başarısız olması %100 mortalite anlamına gelmektedir.

İleri yaş, pıhtılaşmamaya bağlı beyin hasarı, ciddi sol ventrikül sistolik disfonksiyonu, böbrek yetmezliği veya yüksek laktat ölüm riskini artırır.

Kardiyojenik şok çeşitli nedenlerle ortaya çıkar. Kalbin bir pompa olarak işlevini yerine getirememesi durumudur. Kalp, vücudun dolaşımına yeterli miktarda kan sağlayamaz (pompalayamaz).

Kan, oksijen ve besin taşıyıcısıdır ve vücuda girebilmesi için kalbin kanı pompalaması gerekir.

Hücreler, dokular, organlar ve tüm organ sistemleri oksijensiz, iskemiktir. Çalışacak besinleri yoktur ve atık ürünleri, metabolizmanın toksik maddelerini biriktirirler.

Kardiyojenik şokun en yaygın nedenleri şunlardır:

1. En sık kalp kası enfarktüsü.
   • 80'i akut sol ventrikül enfarktüsünde
   • büyük enfarktüs - sol ventrikülün yüzde 40'ını veya daha fazlasını etkileyen
   • sağ ventrikül enfarktüsü
2. kalp yetmezliği
   • kronik kalp yetmezliğinin akut dekompansasyonu
   • veya başka bir nedenden kaynaklanan akut
3. mekanik komplikasyon, örneğin:
   • mitral yetersizliği - kapak defekti, aort yetmezliği
   • interatriyal septumda hasar
   • kalp duvarının yırtılması
4. ciddi kardiyak düzensizlik (malign aritmi)
5. miyokardit (kalp kası iltihabı)
6. endokardit (endokardiyum iltihabı - kalbin iç kaplaması)
7. kardiyomiyopati
8. kardiyak kontüzyonlar - yaralanmalardan
9. kanserde tıkanıklık
10. masif pulmoner emboli
11. aort diseksiyonu
12. kardiyak tamponad
13. ilaç zehirlenmesi (beta blokerler, kalsiyum kanal blokerleri)

Genel olarak şokun, makalenin ilk bölümünde listelediğimiz belirtileri vardır.

Kısaca kardiyojenik şok belirtileri:

• cilt soluktan mermer rengine döner.
• Siyanoz, yani parmakların, dudakların mavi renk alması
• soğuk cilt
• soğuk ter
• hızlı kalp atışı
• aritmiye
• hızlı nefes alma
• pulmoner hipertansiyon (pulmoner kan dolaşımında artan basınç)
  • akciğerlerin sonradan şişmesi
  • fonendoskop aracılığıyla duyulabilen hırıltı ve gurgling
  • Daha sonra, uzaktan bile.
  • kuru öksürük, daha sonra pembe köpük öksürme
  • sağ ventrikül tıkanıklığı ve iki taraflı kalp yetmezliği
• nefes darlığı, boğulma hissi
• düşük kan basıncı
• göğüs ağrısı, kalp krizlerinde
• Kalp yetmezliğinde şah damarlarının dolumunda artış
• zihinsel değişiklikler ve beyin aktivitesi
  • yorgunluk
  • huzursuzluk
  • Karışıklık
  • kaygı
  • ölüm korkusu
  • bilinç bozukluğu, bilinç kaybı, koma
• idrar üretiminde azalma (oligüri)

Yaşın 70'in üzerinde olması, diyabet, koroner (kalp) damar hastalığı gibi faktörler de sorunun riskini ve ilerlemesini şiddetlendirir.

Teşhis çok önemlidir. Erken ve hızlı olmalıdır. Temel nedeni bulmak önemlidir. Daha sonra özel olarak hedeflenmiş tedavi uygulanır.

İlk aşamada kişinin genel durumu değerlendirilir, temel tıbbi geçmişi alınır. Kan basıncı, nabız ve düzenliliği, kanın kalitesi veya oksijen doygunluğu gibi fizyolojik fonksiyonlar değerlendirilir. Solunum ve kalp fonksiyonu dinlenir.

Cildin durumu, rengi ve aşırı terleme varlığı da değerlendirilir.

EKG de kalp krizi, kötü huylu aritmiyi tespit etmek için önemlidir.

Hastane öncesi aşama hızlı olmalı ve tedaviye erken başlanmalıdır.

Hastanede laboratuvar kan testleri, biyokimya ve EKO eklenir.

Hasta stabilize edildikten sonra ayırıcı tanıda güçlüklerin nedeni araştırılır. Bu durumda röntgen, SONO, BT veya MR da eklenir.

Göğüs ağrısı ve pozitif EKG bulguları durumunda koroner anjiyografi ve reperfüzyon tedavisi endikedir.

Seyir, tetikleyici nedenin yanı sıra kalp fonksiyonlarındaki bozulmanın derecesine de bağlıdır. Başlangıçtaki sorunun tedavisine ne kadar erken başlanırsa kardiyojenik şok dahil komplikasyon riski o kadar azalır.

Hastalığın seyri daha hafif olabilir. Dekompansasyon tedavisiz geçen uzun bir sürenin ardından ortaya çıkar. Hastanede tedavi için yeterli zaman olduğunda şok önlenir.

Bununla birlikte, ani dekompansasyon ve birkaç dakikalık bir zaman diliminde hızlı bir seyir de meydana gelir.

Kardiyojenik şokun tüm şokların en şiddetlisi olduğu ve yüksek mortalite oranına sahip olduğu bildirilmektedir.

Bu nedenle, seyir hakkında genel anlamda yorum yapmak zor veya imkansızdır. Genel sağlık durumunun dekompansasyonuna yol açabilecek ve kardiyojenik şokla sonuçlanabilecek spesifik nedeni değerlendirmek için vaka bazında bir değerlendirme gereklidir.

Zorluklar mevcut olduğunda, erken uzman araştırması her zaman geç ve etkisiz tedaviye tercih edilir, bu da herhangi bir şok durumunda ölüm anlamına gelebilir.

Prevencia - vždy najlepšia

Akékoľvek srdcovo - cievne ochorenie znižuje kvalitu života. Aj v tomto prípade je najlepšia prevencia. Myslite na zmenu životného štýlu, dostatočný pohyb, nefajčite, obmedzte príjem alkoholu, znížte príjem soli a tukov.

Potreba oddychu, relaxu a vyhýbanie sa stresu.

Dôležité je udržiavať normálny tlak krvi a dostatočná liečba hypertenzie alebo cukrovky.

Nezabúdajte, že pri výskyte ťažkostí je vždy najlepšou voľbou odborné vyšetrenie a včasná liečba. Avšak, nie vždy je to možné, nakoľko masívny infarkt môže byť prvou ťažkosťou z plného zdravia.

Ako na prevenciu kardiovaskulárnych ochorení?