Yemekten sonra kusma ve mide bulantısı: olası nedenler ve tedavi

Yemek yedikten sonra kusmanın en yaygın nedenleri nelerdir? Başka hangi sağlık sorunları eşlik edebilir? Tanı veya tedavisi nasıldır?

Kusma, yiyeceklerin mideden ağız boşluğu yoluyla dışarı atıldığı istenmeyen bir olaydır. Rahatsızlık, karın krampları ve bulantı eşlik eder.

İnsan vücudunun kusarak tepki vermesinin çeşitli nedenleri vardır. Kusmanın mekanizması, nedenleri, eşlik eden semptomlar, tedavi seçenekleri ve diğer birçok ilginç bilgiyi bu makalede bulabilirsiniz.

Kusma nasıl ve neden meydana gelir?

Kusma (profesyonel olarak vomitus olarak adlandırılır), vücudun uygun olmayan mide içeriğinden kurtulduğu sindirim sisteminin bir savunma refleksidir. Uygun olmayan, aşırı miktarda yiyecek, kimyasal ve mikrobiyolojik olarak zarar verici / tahriş edici yiyecekler olabilir.

Kusma, sindirim borusunun yukarı doğru ters peristaltizmi nedeniyle mümkündür. Aynı zamanda, karın kas sisteminin akut ve şiddetli bir kasılmasıdır. Kas sisteminin kasılması, karın bölgesinde hoş olmayan veya ağrılı krampları beraberinde getirir.

Kusma talimatı, sinir sisteminin medulla oblongatasında bulunan kusma merkezinin tahriş edilmesinden sonra ortaya çıkar. Bu merkez diyaframın, karın kaslarının kasılmasını, sindirim kanalının ters peristaltizmini ve yemek borusunun kas sfinkterinin gevşemesini kontrol eder.

Kusma gerçekleştiğinde ses telleri kapanır ve bu da vücudun kusmuğun solunum yollarına girmesine izin vermesini engeller.

Kusmadan önce genellikle hoş olmayan bir bulantı hissi (profesyonel olarak mide bulantısı olarak adlandırılır) gelir.

Kusma sürecini uyaran 4 ana mekanizma vardır:

1. Kanaldaki mekanik/kimyasal reseptörlerin tahrişi
2. Toksinlerin kan dolaşımındaki etkisi
3. Duygusal tepkiler
4. Vestibüler aparatın tahrişi

10x Kusmanın etiyolojisi ve olası nedenleri

Yemekten sonra kusmanın etiyolojisi çok faktörlüdür. Merkezi veya periferik sinirsel nedenler, zehirlenme, intoksikasyon, travma, sindirim sisteminin akut ve kronik hastalıkları, hormonal dengesizlik, psikojenik faktör veya lokal mide tahrişine bağlı olabilir.

Uzun süreli tekrarlayan kusma veya akut spesifik olmayan kusma derhal bir doktora danışılmalıdır.

Aşağıda yemekten sonra kusma ve bulantının olası nedenlerine örnekler verilmiştir:

1. Diyet hatası ve uygunsuz diyet

Sindirim kanalının aşırı şişmesi (distansiyon) mekanik reseptörleri tahriş edebilir. Hızlı yeme (gobbling), aşırı yeme ve aynı anda kanalın tıkanması midenin şişmesine ve ardından kusma mekanizmasına sinir uyarıları gönderilmesine neden olacaktır.

Diyet hatası aynı zamanda uygun olmayan gıdaların tüketilmesidir, örneğin son kullanma tarihi geçmiş veya gastrointestinal sistemin kemoreseptörlerini tahriş eden belirli patojenleri içeren kontamine gıdalar.

En yaygın kusurlar arasında az pişmiş yiyecekler ve yetersiz yıkanmış kontamine yiyecekler yer almaktadır.

Diyet kusurlarına karın ağrısı, kramplar ve bulantı hissi eşlik eder.

2. Gıda intoleransı ve alerjisi

Gıda intoleransınız (laktoz, süt proteini, glüten...) veya gıda alerjiniz (glüten, fındık/meyve türü...) varsa, uygunsuz gıda veya diyet bileşenini tükettikten nispeten kısa bir süre sonra kusma olası bir semptomdur.

Gıda intoleranslarına karın ağrısı, kramplar, dışkılama sorunları, bulantı ve kusma eşlik eder. Alerjilerde kaşıntı, sinüslerin şişmesi veya deri döküntüsü ve egzama gibi bir bağışıklık alerjik reaksiyon da görülebilir.

3. Psikojenik faktör

Kusmanın temel tetikleyici mekanizmalarından biri duygusal faktördür. Aşırı stres, akut stres, anksiyete/depresyon, şiddetli duygusal gerginlik, seyahat vb.

Bulimia gibi yeme bozuklukları da kısmen buna dahildir. Bulimia'da birey, mide içeriğini boşaltmak için kasıtlı olarak yemek yedikten sonra kusmaya neden olur.

4. Sindirim sisteminin bulaşıcı ve akut hastalıkları

Sindirim sistemini etkileyen bakteriyel veya viral enfeksiyonlar kusma, karın ağrısı, bulantı, genel halsizlik, baş ağrısı, dışkılama sorunları ve çoğu durumda vücut ısısında artışa (ateş) neden olur.

Sindirim sisteminin bir bölümünde bir patojenin neden olduğu akut iltihaplanma(akut gastrit, bağırsak gribi...) genellikle sadece kısa bir süre devam eder - ortalama 3 ila 5 gün.

Risk, aşırı sıvı kaybı ve organizmanın dehidrasyonudur.

Şiddetli ani ağrı, nedeni belli olmayan kusma veya diğer spesifik olmayan klinik belirtilere dikkat edin. Apandisit ve ani uzman tedavisine ihtiyaç duyulmasına yol açan diğer akut hastalıklar olabilir.

Organizmadaki patojenin tam olarak teşhis edilmesi ve antibiyotik veya diğer destekleyici farmakoterapi ile uzman tedavisinin oluşturulması gereklidir.

5. Sindirim sisteminin kronik hastalıkları

Uzun süreli kronik sindirim sistemi hastalıkları bile bulantı veya kusmaya neden olabilir. Bu durum genellikle mide ağrısı, ishal/kabızlık veya kramplar gibi diğer klinik semptomlarla birlikte görülür.

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kronik iltihaplı bağırsak hastalıkları da hastalığın seyrinin kötüleşmesi veya bağırsağı tahriş etmesi durumunda bulantı ve kusma şeklinde sindirim rahatsızlığına neden olabilir.

Sindirim sisteminin aşırı aktivitesi ve sinirsel hassasiyetinin yemekten sonra şişkinlik, karın krampları, bulantı, kusma veya mide ekşimesine neden olduğu irritabl bağırsak sendrom u ve irritabl mide sendromu örnek olarak verilebilir.

6. Kimyasal bir madde (alkol, ilaç...) tarafından tahriş

Aşırı miktarda alkol tüketimi sindirim sisteminin kimyasal reseptörlerinde hasara ve tahrişe neden olabilir. Alkol doğrudan kusma sinir merkezini etkiler. Alkol ayrıca mide asidi ile uygunsuz şekilde reaksiyona girebilir.

Ya tüketimle ya da koku alma merkezinin kimyasallar tarafından tahriş edilmesiyle (toksin, ilaç ve bazı ilaç tedavisi gibi tehlikeli bir maddenin uygulanması) kusma mekanizması ortaya çıkabilir.

7. Denge sisteminin tahrişi

Vestibüler aparat başın ve vücudun uzayda dengelenmesini sağlayan duyu organıdır. İç kulaktaki denge aparatının tahrişi ve uyarılması kusma mekanizmasını tetikleyebilir.

Öngörülemeyen hareketler, yükseklikler, belirli olağandışı aktiviteler, bir araçta seyahat etmek veya denge sisteminin hastalığı bulantı, kinetoz ve kusmaya yol açabilir.

8. Nörolojik hastalık

Sinir sistemindeki bazı hastalıklar kusma merkezlerini doğrudan tahriş edebilir. Bunlar arasında menenjit, ensefalit, beyin şişmesi, migren, beyin sarsıntısı, beyin kanaması, beyin tümörleri veya intrakraniyal hipertansiyon (basınç ve tansiyon artışı) sayılabilir.

Ancak bunlar bir doktor tarafından uzman teşhisi ve tedavisi gerektiren hastalıklar ve tıbbi durumlardır.

9. Başka bir hastalığın eşlik eden semptomu

Kusma oldukça yaygın bir klinik belirti olduğundan, sinir ve sindirim sistemleri dışındaki hastalıklarla da ilişkili olabilir.

Örnekler arasında böbrek iltihabı ve hastalıkları, kolesistit, kanser ve bazı ilaç tedavileri, kemoterapi veya radyoterapinin sonuçları yer almaktadır.

10. Gebelik (gestasyon)

Hamilelikte karakteristik bir sağlık sorunu, kusmaya neden olabilen sabah bulantısıdır (ancak sadece sabahları ortaya çıkmayabilir). Bulantı yemek yedikten sonra da ortaya çıkar.

Bu durum, mide suyu üretimini ve mide duvarının hareketliliğini (mobilitesini) de azaltan kadınlık hormonu progesteronun yüksek seviyelerinden kaynaklanır.

Gebelik bulantısı genellikle gebeliğin ilk üç ayında kendini gösterir ve daha sonra yavaş yavaş kaybolur. Bununla birlikte, bir jinekolog / doğum uzmanı tarafından izlenmesi gereklidir.

Bulantı ve kusma hissinin olası nedenlerinin özeti:

• Aşırı miktarda gıda tüketimi
• Uygun olmayan kontamine gıda tüketimi
• Uzun süreli uygunsuz beslenme ve yaşam tarzı
• Yiyeceklerin ağızda yetersiz işlenmesi
• Aşırı alkol tüketimi
• Uygun olmayan bir madde ile zehirlenme ve zehirlenme
• Gıda alerjisi ve intoleransı
• Yeme bozuklukları
• İlaç tedavisinin yan etkisi
• Psikolojik faktörler (stres, seyahat, anksiyete...)
• Düşük kan basıncı
• Güçlü kokuya karşı reaksiyon
• Sindirim sisteminin akut ve kronik hastalıkları
• Bağırsak sisteminin iltihaplı hastalıkları
• İrritabl bağırsak/mide sendromu
• Migren ve baş ağrısı
• Orta kulakta denge bozukluğu
• Başka bir hastalığın eşlik eden semptomu
• Bir kadının hamilelik dönemi
• PMS bağlamında hormonal değişim

Kusmaya eşlik eden semptom ve bulgular

Kusma, genellikle beraberinde başka semptom ve bulguları da getiren istenmeyen bir fenomendir. Bunların varlığı ve kombinasyonu kusmanın etiyolojisine ve nedenine bağlıdır. Ancak ne zaman tıbbi yardım alınmalıdır?

Eşlik eden olası semptomlar:

• Karın ağrısı
• Karın krampları
• Mide bulantısı
• Baş ağrısı ve migren
• Baş dönmesi
• Ağız kuruluğu hissi
• Hoş olmayan ağız kokusu
• Aşırı terleme
• Dışkılama sıklığında azalma
• Artan vücut ısısı
• Genel halsizlik ve aşırı yorgunluk
• Stres ve endişe hissi
• Dehidrasyon

Ne zaman tıbbi yardım alınmalıdır?

• Ani ve 12 saatten uzun süren akut kusma atakları
• Uzun süreli kusma ve mide bulantısı
• Eğer yeni doğmuşsa
• Baygınlık hissi
• Kusmuk kan içerir
• Kusmuk siyah pıhtılar içerir
• Sebep ilaçlar olabilirse almanız gereken ilaçlar
• Zehirli gıda tüketimi
• İşlenmemiş riskli gıda tüketmek
• Bir ilaç, toksin veya aşırı miktarda alkol tüketmek
• Aşırı yüksek vücut ısısı (ateş)
• Tropikal ülkelerden seyahat geçmişi

Küçük çocuklarda kusma

Çocuklar ve yetişkinler aynı kusma mekanizmasına sahiptir. Merkezi sinir sistemi midede tahriş hissi alırsa, mide içeriğinin dışarı atılması gerçekleşir.

Ancak çocuklar yetişkinlere göre biraz daha sık kusarlar. Bunun nedeni daha hassas bir bağışıklık sistemine sahip olmalarıdır.

Emzirmeden veya yapay sütle beslenmeden sonra kusma (geğirme), gelişimle birlikte yavaş yavaş kaybolan yaygın ve doğal bir olgudur.

Ancak çocukta sık sık kusma veya başka hastalık belirtileri (kolik, ishal, dışkıda kan ve mukus, ateş yükselmesi vb) görülüyorsa acilen doktora gidilmesi gerekir.

Çocukların spesifik olmayan kusmalarının olası nedenleri:

• Mide ve bağırsak hastalıkları (gastroenterit, bağırsak gribi...)
• Gıda alerjisi
• Diğer enfeksiyonlar (menenjit, pnömoni, orta kulak enfeksiyonu...)
• Beyin sarsıntısı
• Gıda zehirlenmesi

Çocuğumla ne zaman doktora gitmeliyim?

• Eğer yeni doğmuşsa
• Kusma ve karın ağrısı birkaç saatten uzun sürerse
• Kusmukta kan veya siyah birikintiler varsa
• Kusmuk parlak yeşil renkte ise
• Bebek kafasını çarpmış veya yaralamışsa
• Bebeğin ateşi veya başka hastalık belirtileri varsa
• Çocuk belirsiz klinik belirtiler gösteriyorsa
• İlişkili tanıları olan risk altındaki bir çocuksa

Bir çocukta kusmanın riskleri nelerdir? Tekrarlayan durum riskleri

Kusma teşhisi

Tanı pratisyen hekim veya uzman hekim (gastrointestinolog) tarafından konulur.

Temel tanı, hastanın kapsamlı bir öyküsünün alınması, aspirasyon, dinleme, palpasyon yoluyla hastanın muayene edilmesi ve hastanın klinik semptomlarının değerlendirilmesinden oluşur.

Muayene eden hekim, öykünün bir parçası olarak özellikle sindirim sistemi hastalıkları, nörolojik veya otoimmün hastalıklar ve aile öyküsüne odaklanır. Karın organlarının aletli ultrasonografisi sıklıkla yapılır.

Enfeksiyon hastalığından şüphelenilmesi durumunda, antibiyotik tedavisi için etkeni belirlemek üzere hastadan kan örneği alınmalıdır.

Diyet önlemleri, ilaç tedavisi ve istirahat rejiminden sonra kusma kısa bir süre içinde geçmezse, genişletilmiş bir tanı gereklidir.

Gastrointestinal sistemin kronik enflamatuar hastalıklarından, gıda intoleranslarından/alerjilerinden ve diğer hastalıklardan şüphelenilmesi durumunda, sindirim sisteminin endoskopik görüntülemesi yapılır.

İdrar ve dışkı örnekleri de laboratuvarda incelenebilir.

Vücudun başka bir iç sisteminin hastalığından şüpheleniliyorsa, hasta bir nörolog veya başka bir uygun uzman tarafından muayene edilir.

Ancak kusmanın ayırıcı tanısı, çok faktörlü nedeni nedeniyle zordur.

Kusma için tedavi seçenekleri

Tedavinin belirlenmesi kusmanın tanısına ve nedenine bağlıdır. Bir diyet hatası bağlamında, çoğu durumda kısa süreli diyet, yaşam tarzı değişikliği ve dinlenme rejimi şeklinde konservatif ev tedavisi reçete edilir.

Evde alınacak önlemler aşağıdakileri içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir:

• Yeterli içme (sade su, çay).
• Sindirim sistemine yük getirmeyen kısa süreli bir diyet
• Bir doktor tarafından belirtildiği şekilde bulantıyı kontrol etmek için farmakoterapi
• Dinlenme ve fiziksel ve zihinsel eforun ortadan kaldırılması

Kusma için uygun bir diyet, sindirim sistemine mümkün olduğunca az yük getiren yiyeceklerden oluşur. Yağlı ağır yiyecekler, süt ürünleri, alkol, kahve ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.

Mide yavaşça yatıştıktan sonra, küçük yudumlarla içmeye başlamak tavsiye edilir - ideal olarak sade su, şekerli çay veya kola. Vücuttan büyük miktarda sıvı kaybı nedeniyle yeterli şeker ve tuz alımı gereklidir.

Evde pişirilmiş bir diyet uygundur:

• Muz
• Bisküviler/şekerler
• Kuru beyaz rulolar
• Mısır gevreği
• Haşlanmış patates/pirinç
• Kuru makarna
• Pişmiş havuç
• Yağsız tavuk suyu
• Pişmiş yağsız tavuk eti

Ayrıca okuyun:
İshal, kabızlık veya kusma için doğru diyet nedir? Bunlar nasıl durdurulur?

Kusmaya bir patojen (bakteri, virüs) neden oluyorsa, hastaya antibiyotik ve hastalığın klinik semptomlarını hafifleten diğer ilaçlar şeklinde tıbbi tedavi uygulanır.

Kusma tedavisinin bir parçası olarak, doktor hastaya bulantı ve kusma hissini bastıran ilaçlar reçete edebilir.

Şiddetli dehidrasyon durumunda hasta, vücuda intravenöz sıvı ve besin takviyesi için kısa bir süre hastaneye yatırılır.

Bir gastrointestinal enfeksiyon veya aşırı kusma yaşadıktan sonra, sindirimi teşvik etmek ve bakteriyel bağırsak florasını dengelemek için probiyotiklerin başlatılması tavsiye edilir.

Gastrointestinal sistemin doğrulanmış kronik enflamatuar hastalığı veya gıda alerjileri durumunda, tedavi spesifik tanıya göre belirlenir.

Bunlar arasında yaşam tarzı değişiklikleri, uzun vadeli diyet önlemleri, ilaç tedavisi ve bir gastrointestinolog tarafından düzenli izleme yer alır.

Nörolojik veya başka bir spesifik tanı doğrulanırsa, hastaya ilgili uzman tarafından bireysel tedavi verilir.