Paranoya: Paranoyaya ne sebep olur ve kendini nasıl gösterir?
Paranoya, tek başına var olabileceği gibi başka bir psikiyatrik bozukluğun parçası olarak da görülebilen bir bozukluktur. Kişi abartılı kıskançlık, egosunu öne çıkarma, kişiliğine yönelik abartılı endişe, damgalanma ve tehdit altında hissetme gibi özelliklerle kendini gösterir. Doğrulanmamış komplo teorileri kurar, aynı zamanda başkalarına ve dünyaya karşı abartılı bir muhtaçlık ve önem duygusuna sahip olabilir.
Paranoya, bir kişinin ilişkisellik ve fantezilerden muzdarip olduğu ve bunlar nedeniyle diğer insanlardan şüphelendiği bir durumdur. Alternatif olarak, gerçekliği duygusal olarak çarpıtma eğilimindedir.
İnsanlar doğaları gereği paranoyak olabilir. Buna paranoyak kişilik bozukluğu denir. Bazı insanlar bir hastalık sonucu paranoya geliştirir.
"Kendinin dışında" olarak tercüme edilen paranoya terimi, eski Yunan döneminde delilik ve bunama durumlarını ifade etmek için kullanılmıştır.
Bu durumda, aynı zamanda bir hastalığın belirtisidir. Çoğu zaman zihinsel ve psikiyatrik bir bozukluktur. Tedavisi çok zor ve her şeyden önce kalıcı olmasına rağmen, bu durumun kesinlikle ele alınması gerekir.
Paranoid kişilik bozukluğundan muzdarip insanlar şu şekilde ortaya çıkabilir:
- güvensiz
- kıskanç
- çevrelerini düşman olarak görmeleri
- şüpheli fikirlere sahip olmak
- ilişkiseldir
- agresif
- çevrelerindekilerin yalnızca onlara zarar vermek istediğinden korkmak
- kendi egolarını vurgularlar
- gerçekliği çarpıtıyorlar
- bazen insanüstü yeteneklere ve güçlere sahip olduklarını ya da önemli bir rol oynadıklarını hissederler
Gençler genellikle ebeveynlerine karşı güvensizdir ve onlarla iletişim kurmayı reddederler. Paranoya başka bir hastalığın belirtilerinin bir parçasıysa, kendini biraz farklı şekillerde gösterebilir.
Örneğin, sanrılar veya halüsinasyonlar şeklinde, ancak prensip benzerdir.
Paranoid durumlar, bozukluklar arasında ayrı bir varlık olarak kabul edilir, ancak aynı zamanda şizofreni veya duygusal bozukluğun bir parçası olarak da kabul edilir.
Bipolar afektif bozukluk ve paranoya
İnsanlar bu bozukluğa daha çok eski adıyla manik-depresif sendrom veya psikoz olarak aşinadır.
Manik-depresif psikozdan muzdarip kişilerde paranoya ve paranoid davranışlar sıklıkla görülür. Ruh hali, canlılık ve vücudun genel işleyişinde periyodik değişikliklerin olduğu psikiyatrik bir bozukluktur.
Hastalık temel olarak duygu durum bozuklukları, kişilik değişiklikleri, depresyon, davranış değişiklikleri ve bazen de öforik duygu durum ve davranışlarla kendini gösterir. Bazen çeşitli sanrılar, halüsinasyonlar ve bitkinlik de eşlik eder.
Manik-depresif psikozlu kişilerdeki değişiklikler döngüler halinde gerçekleşir. Genellikle dört döngü vardır: Hipomanik form, manik form, depresif form ve karma form.
İnsanların yüzde birinden daha azı bu hastalıktan muzdariptir. Kalıtım bir rol oynar. Hastalık çoğunlukla ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavi edilir. Tabii ki tedavi profesyonellere emanet edilmelidir.
Şizofreni ve paranoya
Paranoid durumlar da şizofreninin bir parçasıdır. Aynı zamanda kişiliğin, özellikle de insan ruhunun duygusal kısmında bir bozulma ile karakterize ciddi bir psikiyatrik bozukluktur.
Belirtiler çoğunlukla davranışlarda gözle görülür değişiklikler, duygu ve hislerde bozulmalar, mantıklı düşünememe şeklindedir. Kişi sanrılar veya halüsinasyonlardan muzdarip olabilir. Kişilik değişiklikleri, ruh hali ve davranış bozuklukları sık görülür. Bazen depresyon veya saldırganlık ortaya çıkar.
Şizofreni çoğunlukla erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar. Genetik yatkınlıklar bozukluğun gelişiminde önemli bir etkiye sahiptir. Ancak bazen dış çevresel etkilerin rol oynadığı edinilmiş bir form olabilir.
Hastalığı tedavi etmek için çoğunlukla antipsikotik ilaçlar kullanılır. Hastaların düşünce süreçleri üzerinde olumlu bir etkiye sahiptirler.
Diğer nedenler
Bazen paranoya, sinir sisteminin bazı hastalıklarının semptomlarının bir parçasıdır. Alzheimer hastalığı buna bir örnektir. Özellikle ileri aşamalarında halüsinasyonlar ve sanrılar da ortaya çıkar.
Alkolizm de bir başka neden olabilir. Bu durumda paranoya, alkolün beyne ve işlevlerine verdiği uzun süreli hasarın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Aynı zamanda önleyici aşamada da ortaya çıkabilir. Uyuşturucular ve bunların uzun süreli kullanımı da aynı etkiye sahip olabilir. Örneğin, metamfetamin ve halüsinojenler, marihuana ve LSD gibi uyarıcılar.